De route

1. De wandeling begint bij de halte Molenwal in Oudewater. Vanuit de richting Utrecht rechtsaf (de rijrichting van de bus) en de eerste weg rechts: Molenwal. Kom je uit de richting Gouda dan eerst de verkeersweg oversteken, linksaf (richting waar je vandaan kwam) en eerste straat rechts Molenwal. Je gaat met de bocht mee naar links en loopt deze straat helemaal uit. Op de viersprong rechts. Je steekt hier via een oude ophaalbrug de Hollandse IJssel over.

2.  Rechtdoor langs de gracht tot aan de tweede brug links. Bij deze brug rechtsaf (langs het mooie stadhuis) en direct links: Korte Havenstraat. Daarna rechtdoor en via de Markt kom je uit in de Leeuweringerstraat. Hier is rechts Museum De Heksenwaag gevestigd. Wij lopen iets verder door tot Leeuweringerstraat 13-17: het geboortehuis van H.A. Lorentz (waarin nu heel toepasselijk de wereldwinkel is gevestigd).

3. We lopen verder langs de Leeuweringerstraat en passeren de Reijersteeg (rechts) waar het kleine maar informatieve Touwmuseum De Baanschuur is gevestigd.

4. We gaan terug naar de Leeuweringerstraat. Op nr. 55-59 is het voorvaderlijk huis te vinden van Cornelius de Jong van Rodenburgh. Deze marine-officier was ook actief in de koloniën.

5. Ga aan het eind van de Leeuweringerstraat, bij de ‘punaise’ in de weg, links, Kromme Haven, die overgaat in Donkere Gaard.  Blijf langs het water (aan linkerhand) lopen. Net voor de eerste brug links zie je de achterkant van het geboortehuis van Lorentz.

6. Blijf rechtdoor lopen, over de Markt en met de bocht mee naar rechts: Peperstraat. Deze gaat over in de Wijdstraat. Sla de eerste straat links in: Romeijnstraat. Direct na de brug rechtsaf, en weer met de ophaalbrug de Hollandse IJssel oversteken. Tweede weg links inslaan, Molenwal en de eerste rechts: Molenstraat. Vervolgens de provinciale weg oversteken en linksaf. Je komt weer voorbij de bushalte en loopt verder tot het zwarte houten huis nr 44 (let op blauwe pijl op oranje achtergrond).

7. Sla tussen het zwarte houten huis nr 44 en huis nr 46 een graspad in dat tussen de weilanden loopt, een zogeheten tiendweg. Ga na geruime tijd, bij wandelknooppunt 49, rechtdoor over de tiendweg. Na enige tijd maakt de tiendweg een bocht naar rechts en direct daarna weer naar links. Daarna loopt ze weer recht-toe-recht-aan door de weilanden. Blijf de tiendweg volgen tot wandelknooppunt 40. Steek dan de asfaltweg over en ga rechtdoor het half-verharde weggetje in, richting knooppunt 39 en daarna knooppunt 29.

8. Bij knooppunt 29, als na circa 6 km Haastrecht in zicht komt, buigt de tiendweg naar rechts, in de richting  van knooppunt 88. Het asfaltweggetje komt net voor Haastrecht uit op de provinciale weg. Steek de provinciale weg over en ga linksaf op het fietspad. Sla net voor de brug rechtsaf, en hou bij de kruising snel daarna, links aan: Hoogstraat. Je komt langs het Poldermuseum Gemaal de Hooge Boezem (interessant!).

9. Blijf de Hoogstraat volgen. Waar de Hoogstraat weer uit komt op de provinciale weg is aan de rechterzijde Museum Paulina Bisdom van Vliet gevestigd, de laatste stop op de deze wandeling. Na een bezoek aan dit museum rechtsaf verder langs de Provinciale weg richting Gouda. Iets verderop vind je de halte van de bus naar Gouda of Utrecht.

Museum Paulina Bisdom van Vliet 

Museum Paulina Bisdom van Vliet is het familiehuis van het patriciërsgeslacht Bisdom van Vliet. De eerste telg van de familie Bisdom vestigde zich in 1664 in Haastrecht als notaris. Daarna leverde de Haastrechtse tak van de familie nog veel bestuurders voor stad, waterschap en provincie. De laatste bewoonster, Paulina le Fèvre de Montigny – Bisdom van Vliet (1840-1923), bepaalde in haar testament dat het huis bewaard moest blijven in de staat zoals zij het had bewoond. Het tegenwoordige huis is overigens in de 19^e eeuw gebouwd op de plaats van het vroegere familiehuis. Het museum bevat een schitterende collectie antiek Japans en Chinees sierporselein. Dit porselein werd kort na 1600 heel populair in Nederland. De VOC die handelde op Azië sprong hierop in. Zij liet het sierporselein op bestelling maken in Japan en China (het zogeheten Chine de commende). Vooral het Japanse porselein was kostbaar. Het werd vanaf 1646 gemaakt in Imari, dicht bij Nagasaki. Daar had de VOC als enige Europese mogendheid een handelspost mogen stichten op het  kunstmatige eilandje Decima. Tot 1854 was dat het enige contactpunt tussen Japan en het Westen.

Het Aziatische porselein wijst op koloniale trekjes in de Haastrechtse familie. Een deel van het familiekapitaal vergaarde zij met investeringen in de VOC. Maar leden van de familie trokken ook zelf overzee. Adriaan Bisdom (geboren in 1710 in Haastrecht) nam als 28-jarige dienst bij de VOC. Hij trouwde in de machtige koloniale familie Falck en bracht het tot directeur van de belangrijke VOC-post in Bengalen, India. Onder zijn bewind verloor de VOC haar positie echter aan de Engelse concurrenten. In 1763 werd Bisdom dan ook naar Nederland teruggestuurd. Gedesillusioneerd, maar met een flink fortuin. In Haastrecht kwam hij overigens niet terug. Hij ging rentenieren in Eemnes.

Een andere Bisdom van Vliet, Cornelis, geboren in Haastrecht in 1739, trok  naar de Nederlandse kolonie Demerary, het huidige Guyana. Deze kolonie lag pal naast Suriname in Zuid-Amerika. Cornelis Bisdom beheerde daar de katoen- en koffieplantage De Herstelling. Hij stierf al op 34-jarige leeftijd. Demerary was net als Suriname een zogenaamde plantagekolonie waar suiker-, koffie en katoen voor de Europese markt werd geproduceerd.  Deze plantages leverden de eigenaren goud geld op. Maar het werk werd er verzet door Afrikanen, die als slaven waren aangevoerd: 200.00 naar Suriname, 11.000 naar Demerary. Zij deden het zware ontginningswerk in het oerwoud langs de rivier de Demerary, zorgden voor de aanplant, het onderhoud en de verwerking van de gewassen, zes dagen per week, het jaar rond, zonder loon, zonder rechten. Dit mensonterende arbeidsregime joeg de sterftecijfers op. Het leidde ook tot verzet, zoals de slavenopstand in 1789 op plantage de Uitvlugt, die met veel geweld en vertoon werd neergeslagen. 32 opstandelingen werden opgehangen of levend geradbraakt.

Behalve deze twee ‘Bisdoms’ heeft ook de man van Pauline Bisdom van Vliet – de vrouw die het museum naliet –  als marineofficier de Nederlandse koloniën bezocht. Deze Johan Jacob le Fèvre de Montigny (1840-1881) kwam in 1878 voorgoed aan wal en volgde zijn schoonvader op als burgemeester van Haastrecht. Uit zijn kaarten- en boekencollectie (en zijn kruidnagelservies) blijkt zijn belangstelling voor wat in het latere nationalistisch jargon ‘tropisch Nederland’ werd genoemd.